برای بازرسی دفاتر قانونی شرکتها، اولین مدرکی که از سوی سازمان تأمین اجتماعی درخواست می‌شود، تراز آزمایشی 4 ستونی به همراه اظهارنامه مالیاتی عملکرد موضوع ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم است. اظهارنامه مالیاتی به‌عنوان یکی از مهمترین اسناد برای حسابرس بیمه به شمار می‌رود که شامل اطلاعات اساسی و کاربردی زیادی از شرکت می‌باشد و به بررسی صحت اطلاعات مالی شرکت کمک می‌کند. در این مقاله، به بررسی اهمیت این اظهارنامه و نقش آن در بازرسی دفاتر قانونی می‌پردازیم.
اطلاعات موجود در اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی، علاوه بر اینکه اطلاعات پایه‌ای از شرکتها را در بر می‌گیرد، شامل جزئیات مالی مهمی است که برای حسابرسان بیمه ضروری می‌باشد. این اطلاعات شامل جداولی است که جزئیات زیادی از وضعیت مالی و فعالیت‌های شرکتها را به نمایش می‌گذارد. مهمترین اطلاعاتی که از اظهارنامه مالیاتی برای حسابرس بیمه مهم است :
- جداول بهای تمام‌شده (فروش و پیمانکاری)
- جدول گردش موجودی مواد و کالا
- جدول قراردادهای پیمانکاری
- جدول صورت سود و زیان
- جدول ترازنامه
یکی از مواردی که حسابرس بیمه باید در بازرسی دفاتر قانونی شرکتها به آن توجه داشته باشد، تطابق میان تراز 4 ستونی شرکت و اطلاعات درج‌شده در اظهارنامه مالیاتی است تا مشخص گردد اطلاعات غیر واقعی در اختیار حسابرس قرار نگرفته است. تراز آزمایشی 4 ستونی، اطلاعات کلیدی و مقدماتی از وضعیت مالی شرکت را ارائه می‌دهد. این اطلاعات به‌طور مستقیم برای حسابرس بیمه مفید است چرا که حسابرس باید بررسی کند که آیا تمامی گزارش‌ها و اطلاعات مالی شرکت دقیق و مطابق با واقعیت است یا خیر.
اهمیت اظهارنامه مالیاتی برای حسابرس بیمه
یکی از ویژگی‌های اصلی اظهارنامه مالیاتی این است که اطلاعات آن به‌طور مستقل از سازمان تأمین اجتماعی و سایر ملاحظات بیمه‌ای و با رویکرد قوانین مالیاتی تهیه و تنظیم می‌شود. این امر به حسابرس بیمه این امکان را می‌دهد که بدون هرگونه جانبداری یا ملاحضۀ بیمه‌ای، به بررسی دقیق اطلاعات مالی شرکت بپردازد. به همین دلیل، اظهارنامه مالیاتی می‌تواند منبع اطلاعاتی شفاف و قابل اعتماد برای بررسی‌های حسابرس بیمه به‌حساب آید.
این شفافیت به حسابرس این امکان را می‌دهد که به‌راحتی بتواند حساب‌ها و عملیات اصلی شرکت را تحلیل کرده و از تطابق یا عدم تطابق آن‌ها با قوانین و بخشنامه های بیمه‌ای مطمئن شود. از آنجا که سازمان تأمین اجتماعی، بر طبق ماده 47 قانون بیمه، مجاز به کنترل صحت اطلاعات ارسالی از سوی شرکتها هستند، ارائه اظهارنامه مالیاتی به‌عنوان یکی از اطلاعات و الزامات اساسی شرکتها، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.
بررسی صحت اطلاعات شرکتها
حسابرس بیمه یکی از وظایف اساسی خود را، بررسی صحت اطلاعات مالی شرکتها قرار داده است. این کار نیازمند تطابق دقیق میان اطلاعات مالی ثبت‌شده در تراز آزمایشی و اطلاعاتی است که در اظهارنامه مالیاتی شرکت ارائه شده است. هرگونه تفاوت میان این اطلاعات می‌تواند به‌عنوان علامتی از نقص یا حتی تقلب مالی در نظر گرفته شود. از این‌رو، حسابرس باید به‌دقت بررسی کند که آیا شرکت در گزارش‌های خود تمامی درآمدها و هزینه‌ها را به‌درستی اعلام کرده است یا خیر. برخی از ابهامات و مغایرت های شایع بین اظهارنامه مالیاتی و تراز 4 ستونی شرکتها به این شرح است :
- عدم ثبت دقیق موجودی مواد و کالا به تفکیک (مواد اولیه، ملزومات و …).
- عدم ثبت درآمد پیمانکاری و منظور همه درآمدها در جدول فروش.
- عدم تفکیک دقیق هزینه ها در جدول سود و زیان
- عدم تسهیم صحیح هزینه های دستمزد مستقیم و حقوق و مزایا
کمک به فرآیند حسابرسی
در فرایند حسابرسی بیمه، حسابرس باید کلیه اسناد مالی شرکت از جمله دفاتر قانونی را بررسی کند تا مطمئن شود که تمامی فرآیندهای مالی به‌درستی انجام شده است. اظهارنامه مالیاتی با اطلاعات دقیق و مستند خود به حسابرس این امکان را می‌دهد که بتواند حساب‌های مربوطه تحلیل کرده و با دفاتر قانونی شرکت مقایسه نماید و تا حدودی قصور احتمالی شرکت را از قانون بیمه مشخص نماید.
نتیجه‌گیری
به‌طور خلاصه، اظهارنامه مالیاتی در بازرسی دفاتر قانونی نقش بسیار مهمی دارد. این اظهارنامه اطلاعات مالی شفاف و قابل اعتمادی را در اختیار حسابرس بیمه قرار می‌دهد که به او در بررسی صحت و دقت اطلاعات مالی کمک می‌کند. از آنجا که اطلاعات موجود در اظهارنامه مالیاتی به‌طور مستقل از ملاحظات بیمه‌ای تنظیم می‌شود، می‌توان آن را به‌عنوان یک مرجع معتبر برای حسابرسی بیمه و تحلیل‌های مالی در نظر گرفت.
بنابراین، هر شرکتی که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دارد باید اطمینان حاصل کند که اظهارنامه مالیاتی خود را به درستی و منطبق با دفاتر قانونی خود تنظیم کرده و در صورت لزوم آن را در فرآیند حسابرسی دفاتر قانونی ارائه دهد.
