ذخیره مطالبات مشکوک الوصول: روش‌های محاسبه و نکات مالیاتی
در هر کسب‌وکاری، مواجهه با چک‌های برگشتی، مشتریان ورشکسته و کلاهبرداری‌ها اجتناب‌ناپذیر است. ریسک اصلی در فروش به‌ویژه فروش‌های نسیه و اقساطی، افزایش قیمتها(کاهش ارزش پول) و احتمال لاوصول ماندن طلب‌هاست. حسابداران و کارفرمایانی که قصد برون‌سپاری خدمات حسابداری و مالیاتی دارند، باید با مفهوم و نحوه محاسبه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول آشنا باشند. در این مقاله ضمن توضیح روش‌های مختلف محاسبه ذخیره، نکات مهم مالیاتی و کنترل‌های داخلی مرتبط بررسی می‌شود.
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول چیست؟
مطالبات مشکوک الوصول به آن دسته از حساب‌های دریافتنی گفته می‌شود که احتمال وصول آنها بسیار کم است. این موضوع می‌تواند ناشی از ورشکستگی مشتری، کلاهبرداری یا مشکلات مالی وی باشد. در حسابداری، لازم است این موضوع پیش‌بینی و افشاء شود تا اصل تطابق رعایت شود؛ یعنی هزینه‌ها در دوره‌ای که درآمد شناسایی می‌شود، لحاظ شوند.
روش‌های محاسبه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
- روش درصدی از حساب‌های دریافتنی
بر اساس این روش، درصدی از مانده حساب‌های دریافتنی در پایان دوره مالی به عنوان ذخیره در نظر گرفته می‌شود. درصد برآوردی بوده و بر اساس تجربه و صنعت متغیر است.
- روش درصدی از فروش نسیه
در این روش درصدی از فروش نسیه طی دوره به عنوان ذخیره ثبت می‌شود.
- روش تجزیه سنی مطالبات
یکی از دقیق‌ترین روش‌ها است که در آن مطالبات بر اساس مدت زمان گذشته از سررسید، طبقه‌بندی و درصد ذخیره متفاوت برای هر بازه تعیین می‌شود.
| مدت زمان مطالبات | درصد ذخیره پیشنهادی |
| تا 6 ماه | 1٪ |
| 6 تا 12 ماه | 4٪ |
| 12 تا 18 ماه | 10٪ |
| 18 تا 24 ماه | 12٪ |
| 24 تا 30 ماه | 15٪ |
| بیشتر از 36 ماه | 20٪ |
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول از دیدگاه مالیاتی
طبق قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول مشروط به رعایت موارد زیر قابل قبول است:
- ارتباط مستقیم با فعالیت شرکت داشته باشد.
- احتمال لاوصول بودن آن برای هر بدهکار مشخص و مستند باشد.
- در دفاتر به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمان وصول یا قطعی شدن لاوصول بودن.
- مطالبات از کارمندان، مدیران و شرکاء قابل قبول نیست.
- در صورت وجود بیمه برای مطالبات، فقط مازاد بر پوشش بیمه قابل قبول است.
در عمل، تا زمان شکایت رسمی و ارائه مدارک معتبر، اداره مالیات معمولا هزینه ذخیره را نخواهد پذیرفت.
کنترل‌های داخلی و مدیریت ریسک در چرخه مطالبات و درآمد
ریسک فروش به مشتریان فاقد اعتبار
یکی از عوامل اصلی ایجاد مطالبات لاوصول، فروش به مشتریان بدون اعتبار کافی است.
راهکارهای کنترل داخلی:
- مجوز معامله: اخذ تاییدیه فروش از مافوق و واحد اعتبارسنجی
- تفکیک وظایف: جداسازی وظایف واحد فروش، حسابداری، وصول و انبارداری
- کنترل اسناد در جریان وصول: ثبت دقیق چک‌ها و اسناد دریافتنی جهت جلوگیری از تقلب
- پیگیری وصول: نظارت مستمر بر وصول مطالبات و برخورد قانونی با مشتریان بدحساب
خلاصه مطلب به صورت جدول
| موضوع | نکات کلیدی |
| تعریف ذخیره | پیش‌بینی هزینه احتمالی لاوصولی مطالبات |
| روش‌های محاسبه | درصدی از حساب‌های دریافتنی، درصدی از فروش، تجزیه سنی |
| نکات مالیاتی | رعایت شرایط قانون مالیات جهت پذیرش هزینه ذخیره |
| کنترل‌های داخلی | مجوز معامله، تفکیک وظایف، کنترل اسناد، پیگیری وصول |
| اهمیت | کاهش ریسک مالی، شفافیت حساب‌ها و تطابق درآمد و هزینه |
جمع‌بندی
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ابزاری کلیدی در مدیریت ریسک اعتباری شرکت‌هاست که با استفاده از روش‌های استاندارد محاسبه و ثبت می‌شود. رعایت قوانین مالیاتی و کنترل‌های داخلی موجب می‌شود تا شرکت‌ها در پایان هر دوره مالی بتوانند واقع‌بینانه وضعیت مطالبات خود را ارزیابی کنند و از بروز خسارات مالی جلوگیری نمایند. در شیراز، شرکت ما با بهره‌گیری از تجربیات کارشناسان مجرب، خدمات مشاوره تخصصی حسابداری و مالیاتی را با تمرکز بر کنترل ریسک‌های فروش و محاسبه ذخیره مطالبات به کسب‌وکارهای مختلف ارائه می‌دهد.
